Aile Ziyaretlerinde İhtilat

SORU-CEVAP

Aile Ziyaretlerinde İhtilat

بسم الله الرحمن الرحيم

Soru-Cevap

Aile Ziyaretlerinde İhtilat

Soru:

Bayramlarda ve diğer günlerde yapılan aile ziyaretlerinde veya sıla-i rahim sırasında kız kardeşin kocası erkek kardeşin karısıyla, amca oğlu amca kızıyla, erkek kardeşin karısı erkek kardeşle ve benzerleriyle birlikte veya aynı şekilde evde mahremlerle birlikte ailenin evinde ya da başka bir yerde yemekte veya yemek dışında tek bir mecliste bir araya geliyorlar; bu husustaki şerî hüküm nedir?

Cevap:

Bu konu bizim kitaplarımızda geçmektedir: İslam'da İçtimai Nizam

1- İçtimai Nizam – Sıla-i Rahim:

(…Hadislerin geneli, akrabaların hepsini kapsamına aldığını göstermektedir. Mahrem olanlardan veya bunların dışındaki akrabalardan olsun, bunların tümü akraba kavramı içerisinde değerlendirilmektedir. Sıla-i rahim konusu ile ilgili birçok hadis rivayet edilmiştir.

Nitekim Aleyhissalatu ve’s Selam şöyle buyurmaktadır: لا يَدخلُ الجنَّةَ قاطعُ رحِم “Akrabalık ilişkilerini koparan kimse cennete giremez.” [Buhari, Cübeyr Bin Mut’im yoluyla tahric etti.] Enes Bin Malik’den, Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle dedi: من أَحبَّ أن يُبْسَطَ له في رِزْقِهِ ويُنْسَأَ له في أَثَرِهِ فَلْيَصِلْ رَحِمَهُ “Kim rızkının geniş ve ömrünün uzun olmasını isterse akrabalık hukukuna riayet etsin, bağlarını koparmasın.” [Müttefekun aleyh.] Ebu Hureyre Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem’den şu hadisi rivayet eder: إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ الْخَلْقَ حَتَّى إِذا فَرَغ مِنْ خَلْقِهِ قَالَتْ الرَّحِمُ هَذَا مَقَامُ الْعَائِذِ بِكَ مِنْ الْقَطِيعَةِ قَالَ نَعَمْ أَمَا تَرْضَيْنَ أَنْ أَصِلَ مَنْ وَصَلَكِ وَأَقْطَعَ مَنْ قَطَعَكِ قَالَتْ بَلَى يَا رَبِّ قَالَ فَهُوَ لَكِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَاقْرَءُوا إِنْ شِئْتُمْ فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَكُمْ “Allah mahlûkatı yarattı. Yaratma işini bitirdiği rahim (akrabalık bağı) dedi ki: Benim bu duruşum koparılmaktan dolayı sana sığınan bir kimsenin duruşu gibidir, dedi. Allah: Evet, seni gözetip birleştireni benim de gözetip birleştirmeme, seni koparıp gözetmeyeni benim de koparıp gözetmememe razı olmaz mısın, buyurdu. Rahim, evet razıyım Rabbim, dedi. Allah da bu sana verildi, buyurdu. Sonra Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem: İsterseniz şu ayeti okuyun dedi: Demek idareyi ve iktidarı ele geçirdiğiniz takdirde, akrabalık münasebetlerini parçalayıp kesecek misiniz?” [Müttefekun aleyh. Lafız Buhari’ye ait].] Bir başka hadiste Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle dedi: لَيْسَ الواصِلُ بالمُكافئِ ولكنَّ الواصِلَ الذي إذا قَطَعَتْ رَحِمُهُ وَصَلَها “Akrabalık bağını gözeten kimse (yapılan iyiliğe karşılık vererek) mükâfatlandıran kimse değildir. Akrabalık bağını gözeten kimse akrabalık bağı kopartıldığı halde kendisi onu gözetendir.” [Buhari, Abdullah Bin Amr yoluyla tahric etti.] İşte bunların tümü akrabalık hukukunun gözetilmesini teşvik etmektedir. Akrabalık bağları ile ilgili nâsslar İslam şeriatının, İslam cemaati arasındaki sevgi bağlarının oluşmasına, ilişkileri sürdürmelerine, akrabaların birbirleri ile yardımlaşmalarına ve birbirlerini ziyaret etmelerine ne kadar önem verdiğini göstermektedir. Ayrıca İslam şeriatının kadın ve erkek birlikteliğine ve bu birliktelikten doğan ilişkilerin düzenlenmesine ne kadar önemli bir yer verdiğini de göstermektedir. Bu nedenle İslam şeriatı toplumdaki içtimai durumla ilgili hükümler koymuş ve insanlık için en hayırlı içtimai nizamı belirlemiştir…]

2- İçtimai Nizam – Özel Hayat:

(…İşte bunlar dışarıdan gelip eve girmek isteyenlerle ilgili ev içerisindeki özel hayatı koruyan hükümlerdir. Bu hususta yabancı ile yakın akraba arasında herhangi bir fark söz konusu değildir. Evin içinde bulunan kimsenin özel hayatıyla ilgili hükümlere gelince: Kadın, kadınlarla veya mahremleriyle birlikte yaşar. Çünkü onlar, kadının ziynet yerlerini açması caiz olan kimselerdir ve özel hayatta evinde kadın ziynet yerlerini açmadan yaşayamaz. Evinde işlerini görmekte olan kadının yüz ve ellerinin dışında kalan ziynet yerlerini açmadan çalışması zor olduğundan, ziynet yerlerini de mahremi olmayan kimselere göstermesi caiz olmadığından kadınlar ve mahremleri dışındakilerle beraber yaşaması caiz değildir. Çünkü özel hayat, kadınlara ve mahremlere aittir ve bu hususta Müslüman kadınlarla Müslüman olmayan kadınlar arasında hiç fark yoktur. Çünkü hepsi de kadındır. Kadının, ziyneti sayılan azalarını yabancı kimselere göstermesinin yasaklanması, mahremlerine ise yasaklanmamış olması; özel hayatın sadece mahremlere ait olduğuna delildir. Allahu Teala şöyle buyurmuştur: وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ ۖ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَىٰ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ “Mümin kadınlara da söyle! Gözlerini haramdan sakınsınlar, iffetlerini korusunlar. Kendiliğinden görülen kısmı müstesna (olmak şartıyla) ziynetlerini açmasınlar. Başörtülerini yakalarının üzerine salsınlar. Ziynetlerini, kocaları veya babaları veya kocalarının babaları veya oğulları veya kocalarının oğulları, kardeşleri veya erkek kardeşlerinin oğulları veya kız kardeşlerinin oğulları veya kadınları veya cariyeleri veya erkekliği kalmamış hizmetçiler ya da kadınların mahrem yerlerini henüz anlamayan çocuklardan başkasına göstermesinler.” [Nisa 31] Ayet, mahrem olanlara köleleri de katmıştır. Bunun gibi yaşlılık, bunaklık, iğdişleştirilmiş (hadım edilmiş) durumda olan kimseler, kadınlara karşı şehevi duygularını kaybetmiş olmaları sebebiyle kadınların ziynetini görebilirler. Bunların dışında kalan yabancı erkeklerin -mahrem olmayan akrabalardan olsalar dahi- özel hayatta bulunmaları kesinlikle caiz değildir. Çünkü kadının ev işleri ile uğraşırken açılabilen ziynet yerlerini mahremlerinin dışında kalanların görmeleri caiz değildir.

Sadece yemek ve akraba ziyareti gibi şeriatın istisna kıldığı haller hariç, yabancı erkeklerin özel hayatta kadınlarla beraber olmaları kesinlikle haramdır. Bu durumda da kadının yanında mahreminin olması ve bütün avretlerinin örtülü olması gerekir.)

3- Aynı şekilde bunu, birçok cevapta açıklamıştık ve bunlardan bazıları şunlardır:

28/02/2010 tarihli soru-cevapta şöyle geçmektedir:

(Rasul Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in onayladığı İslami hayatta erkek ve kadınların varlığı ve erkek ve kadınlar arasındaki şerî muamelatları düzenleyen şerî deliller... tüm bunlar açıkça belirtilmiştir. Nitekim bu konuda birden fazla cevap verilmiş olup bu hususta bir muğlaklık olmadığını ümit ediyoruz.

Yine de ben bu mektupta, bu meselede herhangi bir muğlaklık olmaması ümidiyle Allah’ın izniyle konuyu daha da açıklığa kavuşturacağım:

*Genel hayat, erkeklerin ve kadınların girmek için izin gerektirmeyen kamusal alanlarda bulunması anlamına gelmekte olup buna yönelik erkekleri ve kadınları tanzim eden şerî hükümler vardır.

Özel hayat, evler gibi girerken izin almayı gerektiren yerler olup aynı şekilde buna yönelik de erkekleri ve kadınları tanzim eden şerî hükümler vardır.

* Özel hayata “evlere” gelince; bu mesele açıktır ve daha fazla açıklamaya da gerek yoktur. Zira kadınların buradaki yaşamları yabancılarla değil mahremleriyle olur. Ancak sıla-ı rahim (akrabalık bağlarının korunması) gibi belirli bir durum hakkında bir nâss varit olmuşsa, o zaman mahremi olmasa bile yakın akrabasını ziyaret etmesi caiz olur. Örneğin amcasının oğluna gitmesi, bayramlarda amcasının kızlarını karşılaması gibi ve doğal olarak yalnız (halvette) kalmadan ve avret yerlerini açığa çıkarmadan babası veya amcasıyla gitmesi ve mahremleri olmasa bile akrabalarını ziyaret etmesi gibi.

* Genel hayata gelince; kadın ve erkeğin bu sırada bir araya gelmesi şeriatın onaylamış olduğu bir ihtiyaçtan dolayı olursa, o zaman bu birliktelik şerî yönden caiz olur ve şerî yönü olduğunu söyleriz. Çünkü aşağıdaki şekilde olduğu gibi bu birlikteliği tanzim eden şerî nâsslar vardır:

Şeriatın erkek ve kadınların bir arada bulunmalarını onayladığı bir ihtiyaç veya bir arada bulunmaları aynı maksat için olursa, erkeklerin saflarının kadınlardan ayrı olması vaciptir. Örneğin erkek ve kadınların namaz için, ilim derslerine katılmak için, davet üzerine bir konferans için veya davet amellerinden genel bir amel için bir arada bulunmaları gibi... Bu durumlarda, saflarının ayrı olmasıyla birlikte erkek ve kadınların bir arada bulunmaları caizdir. Buna bazen özel hükümlerle birlikte genel hayat denilmektedir. Yani burada, erkek ve kadınların bir arada bulunmalarına yönelik özel bir keyfiyet vardır.

2- Şeriatın erkek ve kadınların bir arada bulunmalarını onayladığı bir ihtiyaç veya bir arada bulunmaları farklı maksatlar için olursa, erkeklerin saflarının kadınlardan ayrı olması vacip değildir. Örneğin pazarda, sokakta, halka açık bir parkta veya halk otobüslerine binerken erkeklerin ve kadınların bir arada bulunmaları gibi... Bu ise iki türdür:

a- Farklı maksatların, ancak ihtilat ile, yani yakınlaşma ve konuşmanın karışmasıyla yeri getirilmesi. Örneğin pazarda alıp satmak gibi. Bu türde ihtilat caiz olur.

b- Farklı maksatların, ihtilat olmaksızın, yani yakınlaşma ve konuşma karışmaksızın yeri getirilmesi. Örneğin halk otobüslerine binmek, parklarda ve sokakta yürümek gibi... Bu türde, ihtilat olmaksızın, yani yakınlaşma ve konuşma olarak karışmaksızın erkek ve kadınların bir arada bulunması caizdir. Dahası her biri kendi maksadı ve amacı için konuşmadan birbirlerine yakın olabilirler. Örneğin sokakta ve parklarda yürümek ve halk otobüslerine binmek gibi…

* Görüldüğü gibi özel ve genel hayatta erkek ve kadının varlığına dair hükümler açık ve nettir:

Özel hayat olan “eve”, izin alarak girilmesi gerekir. Genel hayatta ise girerken izin almaya gerek yoktur. Bu genel hayattan bir kısmı safların ayrılmasını gerektirirken bir kısmı da safların ayrılmasını gerektirmemektedir. Aynı şekilde genel hayatın bir kısmında ihtilatın olması, yani yakınlaşma ve konuşmanın karışması caiz olduğu gibi bir kısmında ise karışmak caiz değildir, bilakis konuşma olmaksızın sadece yakınlaşmak caizdir...)

- 06/06/2016 tarihli soru-cevapta ise şöyle geçmektedir:

(a- İhtilat, yani erkeklerin yabancı kadınlarla bir arada bulunması, şeriatın bir arada bulunmalarını onayladığı bir ihtiyaçtan dolayı değilse haramdır... Eğer şeriatın bir arada bulunmalarını onayladığı bir ihtiyaçtan dolayı olur ve bu şekilde bir araya gelerek zaman geçirirlerse o zaman caiz olur.

b- İster özel ister genel hayat olsun şeriatın açıkladığı ihtiyaçlar için bir araya gelmelerini onaylayan deliller varit olmuştur. Örneğin akrabalarla ilgili özel hayatta, sıla-i rahim, yemek yemenin ve hasta ziyaretinin caiz olduğuna dair şerî deliller vardır... Genel hayatta ise savaşlarda yaralı olan birinin tedavisi... Pazarları gezmek, camilerde namaz kılmak, ilim meclislerine katılmak ve hacca gitmek gibi... Camiler ve halka açık konferanslar gibi safların ayrılması veya pazar ve hac gibi safların ayrılmaması bakımından bunların tamamı şerî hükümlere göredir.

c- Sıla-i rahim sadece mahrem olan akrabalar için değildir, aksine amca kızı gibi mahrem olmayan akrabalar için de geçerlidir. (İçtimai Nizam’da sıla-i rahim konusuna bakın) Dolayısıyla akrabaların bayramlarda veya özel günlerde birbirlerini ziyaret etmeleri ve birlikte oturmaları caizdir. Ancak sıla-i rahim, sağlık ve koşullar hakkında bilgi almak, hastaları ziyaret etmek, ihtiyaçları gidermek ve benzerleri için oluyor ama birlikte oturmayıp “örneğin sert oyunlar oynuyorlar”, birlikte dolaşmaya çıkıyorlar ve bahçede birlikte oturup sohbet ediyorlarsa... Bu, caiz değildir.)

Umarım sorularınıza verilen bu cevaplar yeterli olmuştur. Bilen ve hüküm verenlerin en hayırlısı Allah’tır.

Kardeşiniz

Ata İbn Halil Ebu Raşta

H. 16 Ramazan 1443 M. 17/04/2022

PDF'i indirmek için tıklayınız

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu siz yapın!
Yorumunuz başarıyla gönderildi. Editör onayından geçtikten sonra sayfada yayınlanacaktır.
Yorumunuz iletilirken bir hatayla karşılaşıldı. Lütfen daha sonra tekrar deneyiniz.